Soạn bài Thao tác lập luận phân tích ngắn nhất
Soạn bài Thao tác lập luận phân tích
Xem thêm Tóm tắt: Thao tác lập luận phân tích
I. Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận phân tích
1. Ý kiến đánh giá của tác giả: Sở Khanh là kẻ bẩn thỉu, bần tiện, đại diện cho sự đồi bại trong xã hội Truyện Kiều
2. Tác giả đã phân tích ý kiến của mình như sau:
- Sở Khanh sống bằng nghề đồi bại bất chính
- Sở Khanh là kẻ đồi bại nhất trong những kẻ làm cái nghề đồi bại, bất chính
3. Đoạn trích có sự kết hợp chặt chẽ giữa phương pháp lập luận phân tích và tổng hợp: "Nó là cái mức cao nhất của tình hình đồi bại trong xã hội này"
4. Một số đối tượng phân tích trong văn nghị luận:
- Nghị luận xã hội: thói hư tật xấu trong xã hội, đức tính tốt đẹp,…
- Nghị luận văn học: phân tích hình tượng nhân vật trong tác phẩm, phân tích quan điểm của tác giả,…
5. Phân tích là căn cứ vào quan hệ nội bộ của đối tượng
- Phân tích trong văn nghị luận là chia nhỏ đối tượng thành các yếu tố, bộ phận để xem xét một cách kĩ càng nội dung, hình thức và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của chúng, nêu lên bản chất của đối tượng.
- Yêu cầu của một lập luận phân tích:
+ Xác định vấn đề phân tích.
+ Chia vấn đề thành những khía cạnh nhỏ.
+ Khái quát tổng hợp
II. Cách phân tích
- Cách phân chia đối tượng trong mỗi đoạn trích
+ Đoạn 1: Phân tích dựa trên quan hệ nội bộ trong bản thân đối tượng: biểu hiện về nhân cách bẩn thỉu, bần tiện của Sở Khanh.
+ Đoạn 2:
• Phân tích theo quan hệ nội bộ của đối tượng: đồng tiền vừa có tác dụng tốt vừa có tác dụng xấu.
• Phân tích theo quan hệ nguyên nhân – kết quả: tác hại của đồng tiền
+ Đoạn 3: Phân tích theo quan hệ nguyên nhân – kết quả: bùng nổ dân số và sự ảnh hưởng của nó đến đời sống con người
- Mối quan hệ giữa phân tích tổng hợp
+ Đoạn 1: phân tích làm nổi bật những biểu hiện bẩn thỉu, bần tiện mà khái quát lên giá trị hiện thực của nhân vật, bức tranh về nhà chứa, tính đồi bại của xã hội đương thời
+ Đoạn 2: trong quá trình lập luận, phân tích luôn gắn liền với khái quát tổng hợp: sức mạnh của đồng tiền, thái độ, cách hành xử của tầng lớp xã hội đối với đồng tiền và bày tỏ thái độ của chính tác giả đối với xã hội đó
+ Đoạn 3:
• phân tích bùng nổ dân số ảnh hưởng đến nhiều mặt của cuộc sống con người
• đưa ra kết luận: dân số càng tăng nhanh thì chất lượng cuộc sống của cộng đồng, gia đình, cá nhân càng giảm
Luyện tập
Bài tâp 1 (trang 28 sgk Văn 11 Tập 1):
- Đoạn a: quan hệ nội bộ đối tượng (diễn biến nội tại của nhân vật): đau xót, quẩn quanh, tuyệt vọng
- Đoạn b: quan hệ làm cơ sở cho lập luận phân tích trong đoạn văn của Hoài Thanh là quan hệ giữa đối tượng này với các đối tượng khác có liên quan: bài Lời kĩ nữ của Xuân Diệu với Tì bà hành của Bạch Cư Dị
Bài tâp 2 (trang 28 sgk Văn 11 Tập 1):
Vẻ đẹp ngôn ngữ nghệ thuật trong Tự tình
- Nghệ thuật sử dụng từ ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc, có giá trị biểu cảm cao như:văng vẳng, trơ, cái hồng nhan, xiên ngang, đâm toạc, tí, con con...
- Sự kết hợp giữa những động từ mạnh (xiên, đâm) với các bổ ngữ độc đáo (ngang, toạc) làm nổi bật sự bướng bỉnh và ngang ngạnh.
- Nghệ thuật đảo trật tự cú pháp trong hai câu luận:
Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám,
Đàm toạc chân mây, đá mấy hòn
- Nghệ thuật sử dụng sóng đôi các cặp từ trái nghĩa, góp phần biểu lộ trạng thái bế tắc: say – tỉnh, khuyết – tròn, đi – lại.
- Nghệ thuật lặp từ (lại, xuân) và phép tăng tiến (san sẻ - tí – con con).
