Soạn bài Tự tình - Hồ Xuân Hương ngắn nhất

Soạn bài Tự tình - Hồ Xuân Hương

Bố cục

- Đề (hai câu đầu): Nỗi niềm buồn tủi cô đơn của nữ sĩ trong đêm khuya thanh vắng

- Thực (hai câu tiếp): Tình cảnh đầy chua xót, bẽ bàng

- Luận ( hai câu tiếp theo): Thái độ phản kháng phẫn uất

- Kết (hai câu cuối): Tâm trạng chán chường, buồn tủi

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 19 sgk Văn 11 Tập 1):

Hoàn cảnh:

- Thời gian: đêm khuya đối với những ai quá lứa lỡ thì hay thân phận lẽ mọn đó là thời khắc của những trăn trở thổn thức, là không gian ngập tràn nỗi cô đơn trống trải đến quặn lòng

- Tiếng trống canh dồn gợi lên bước đi dồn dập của thời gian và sự rối bời của tâm trạng

- Trơ cái hồng nhan với nước non, trơ là lẻ loi trơ trọi, là tủi hổ, bẽ bàng, hồng nhan mà cứ phải trơ ra

→ Câu thơ là nỗi niềm tủi hổ, đắng cay, chua xót của kẻ hồng nhan bạc phận

Tâm trạng:

- Tác giả muốn mượn rượu giải sầu quên đi nỗi buồn, sự cô đơn nhưng nữ sĩ cứ luẩn quẩn giữa tỉnh và say trong tâm trạng buồn tủi, chua xót, bế tắc

- Hình ảnh tả thực: vầng trăng đã đã xế mà vẫn khuyết chưa tròn

- Ẩn dụ : tuổi xuân sắp trôi qua, cuộc đời sắp sửa xế bóng mà tình yêu vẫn dang dở, hạnh phúc chưa một lần trọn vẹn viên mãn

- Nghệ thuật đối tài tình làm nổi rõ bi kịch về thân phận người phụ nữ khao khát tình yêu, hạnh phúc mà không đạt được

Câu 2 (trang 19 sgk Văn 11 Tập 1):

- Nỗi niềm phẫn uất trào ra ùa vào cảnh vật, tiếp cho chúng sức mạnh công phá:

    + rêu vốn nhỏ bé mềm yếu nay trở nên gai cứng sắc nhọn, xiên ngang mặt đất để trồi lên

    + mấy hòn đá trở nên nhọn hoắt như chông như mác đâm toạc cả chân mây

→ Rêu và đá như muốn vạch trời vạch đất ra mà oán hờn, phản đối, đó khác nào cơn thịnh nộ của con người

- Nghệ thuật đảo ngữ, sử dụng động từ mạnh, tả cảnh ngụ tình →khẳng định sự nổi loạn trong tâm trạng: thái độ phản kháng dữ dội quyết liệt của nữ sĩ với cuộc đời, số phận, xã hội đồng thời khẳng định bản lĩnh tự tin của Hồ Xuân Hương

Câu 3 (trang 19 sgk Văn 11 Tập 1):

Tâm sự của tác giả qua hai câu kết

- Sử dụng tài tình từ đa nghĩa, đồng âm

    + từ xuân vừa có ngĩa là mùa xuân vừa là tuổi xuân của con người

    + từ lại thứ nhất mang nghĩa là thêm một lần nữa, từ lại thứ hai là sự trở lại tuần hoàn

→ Mùa xuân tuổi trẻ của con người trôi đi trong ngao ngán chán chường trước dòng chảy vô tình của thời gian

- Mỗi chữ trong câu cuối đều nói về sự sẻ chia không trọn vẹn, sự ít ỏi như chan chứa nước mắt của thân phận lẽ mọn

- Mức độ sẻ chia càng nhỏ thì sự cô đơn, nỗi buồn lại tăng lên gấp bội

→Bài thơ kết lại trong âm hưởng chua chát của sự bế tắc tuyệt vọng

Câu 4 (trang 19 sgk Văn 11 Tập 1):

- Bi kịch:

    +qua những hình ảnh đối: Cái hồng nhan >< nước non; Đêm khuya >< trơ cái hồng nhan

    + chi tiết: đưa say lại tỉnh, trăng bóng xế khuyết chưa tròn, xuân đi xuân lại lại, mảnh tình san sẻ tí con con

→ Tác giả đau buồn, phẫn uất trước duyên phận hẩm hiu, lỡ làng mà phải chia sẻ tình yêu thiêng liêng

- Khát vọng qua 2 câu luận: Rơi vào hoàn cảnh ấy, trước sự trớ trêu của số phận nhưng Hồ Xuân Hương vẫn luôn khát khao hạnh phúc, gồng mình lên để chống lại sự nghiệt ngã của số phận.

Luyện tập

So sánh bài thơ Tự tình I và Tự tình II của tác giả Hồ Xuân Hương

- Giống nhau:

+ Sử dụng thơ Nôm đường luật, mượn cảm thức về thời gian để thể hiện tâm trạng

+ Cả hai bài đều là lời tự bạch, tự trải lòng mình của Hồ Xuân Hương

- Khác nhau:

+ Tự tình I là nỗi niềm của nhà thơ trước duyên phận hẩm hiu, nhiều mất mát, trước lẽ đời đầy nghịch cảnh, đồng thời là sự vươn lên của chính bản thân, thách đố lại duyên phận.

+ Tự tình II, cũng là sự thể hiện của bi kịch duyên phận muôn màng, cố gắng vươn lên nhưng cuối cùng cũng không thoát được bi kịch, bởi thế bi kịch như được nhân lên, phẫn uất hơn