Lý thuyết KHTN 7 Cánh diều Bài 25: Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật
Haylamdo biên soạn và sưu tầm tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên lớp 7 Bài 25: Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật sách Cánh diều hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn KHTN 7.
Lý thuyết KHTN 7 Cánh diều Bài 25: Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật
Chỉ từ 150k mua trọn bộ lý thuyết KHTN 7 Cánh diều (cả năm) bản word trình bày đẹp mắt, dễ dàng chỉnh sửa:
- B1: gửi phí vào tk:
0711000255837- NGUYEN THANH TUYEN - Ngân hàng Vietcombank (QR) - B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận giáo án
I. TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG
Trao đổi nước, chất khoáng và chất dinh dưỡng diễn ra trong suốt quá trình sống của thực vật, bao gồm các giai đoạn: hấp thụ nước và chất khoáng ở tế bào lông hút của rễ, vận chuyển ở thân, thoát hơi nước ở lá.
1. Hấp thụ nước và chất khoáng ở thực vật
- Cơ quan hấp thụ nước và chất khoáng ở thực vật:
+ Thực vật trên cạn hấp thụ nước và chất khoáng từ đất chủ yếu qua các tế bào lông hút ở rễ. Rễ cây tạo thành mạng lưới phân nhánh trong đất, tăng cường khả năng hút nước và khoáng.
Lông hút của cây
+ Thực vật thủy sinh hấp thụ nước và chất khoáng qua bề mặt các tế bào biểu bì của cây.
Thực vật thủy sinh
- Con đường vận chuyển nước và chất khoáng ở rễ: Sau khi được hấp thụ vào lông hút, dòng nước và khoáng được vận chuyển vào mạch gỗ của rễ thông qua 2 con đường (con đường xuyên qua tế bào chất của các tế bào và con đường xuyên qua khoảng không gian giữa các tế bào).
Con đường vận chuyển nước và chất khoáng ở rễ cây ngô
2. Vận chuyển nước, chất khoáng và các chất hữu cơ
Sự vận chuyển nước, chất khoáng và các chất hữu cơ trong cây được thực hiện nhờ dòng mạch gỗ và dòng mạch rây.
- Mạch gỗ (dòng đi lên): vận chuyển nước và chất khoáng từ rễ lên thân, đến lá và các phần khác của cây.
- Mạch rây (dòng đi xuống): vận chuyển các chất hữu cơ được tổng hợp trong quang hợp ở lá đến các bộ phận của cây.
Sự vận chuyển nước, chất khoáng và các chất hữu cơ trong cây
3. Thoát hơi nước ở thực vật
- Cơ quan thoát hơi nước ở thực vật: Phần lớn nước do rễ hút vào cây được thoát ra môi trường qua khí khổng ở lá cây.
- Vai trò của sự thoát hơi nước ở lá:
+ Quá trình thoát hơi nước ở lá cây giúp cho việc vận chuyển nước và chất khoáng từ rễ theo mạch gỗ lên thân đến lá và các phần khác của cây.
+ Nhờ thoát hơi nước mà lá cây không bị đốt nóng dưới ánh nắng mặt trời.
- Cơ chế thoát hơi nước qua khí khổng:
Sự thoát hơi nước qua khí khổng được thực hiện thông qua hoạt động đóng, mở của khí khổng:
Hoạt động đóng, mở khí khổng ở lá cây
+ Khi tế bào khí khổng hút nhiều nước thì khí khổng mở rộng làm tăng cường thoát hơi nước.
+ Khi tế bào khí khổng bị mất nước thì khí khổng đóng lại (không đóng hoàn toàn) làm giảm thoát hơi nước.
- Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước qua khí khổng: Các yếu tố ảnh hưởng đến sự đóng mở của khí khổng sẽ ảnh hưởng đến cường độ thoát hơi nước qua khí khổng.
+ Khí khổng của thực vật thường mở khi được chiếu sáng và khi thiếu carbon dioxide.
+ Tuy nhiên, thực vật cũng có thể chủ động điều tiết đóng mở khí khổng trong từng điều kiện môi trường như hạn hạn hoặc cường độ chiếu sáng quá mạnh,…
II. THÍ NGHIỆM VẬN CHUYỂN NƯỚC Ở THÂN CÂY, THOÁT HƠI NƯỚC Ở LÁ CÂY
1. Thí nghiệm vận chuyển nước ở thân cây
Thân cây, bẹ lá, cuống lá đều có chức năng vận chuyển nước. Vì vậy trong thí nghiệm này, chúng ta dùng cuống lá làm thí nghiệm.
a. Chuẩn bị
- Mẫu vật: hai cây cần tây.
- Dụng cụ, hoá chất: hai cốc thuỷ tinh, nước sạch, dao nhỏ hoặc kéo, hai lọ phẩm màu khác nhau (màu xanh và màu đỏ).
b. Tiến hành
- Cắt và cắm hai cuống cần tây vào hai cốc nước màu.
+ Cốc A: nước có pha màu đỏ.
+ Cốc B: nước có pha màu xanh.
Thí nghiệm chứng minh cuống lá vận chuyển nước
- Đặt cả hai cốc ra chỗ thoáng gió. Quan sát sự chuyển màu của lá cần tây ở mỗi cốc sau 30 – 60 phút.
- Dùng dao cắt ngang hai cuống lá cần tây thí nghiệm. Quan sát lát cắt ngang bằng kính lúp.
Lát cắt ngang cuống lá cần tây
c. Báo cáo kết quả: Theo mẫu phiếu báo cáo bài 20.
- Kết quả: Mạch gỗ và lá cần tây bị nhuộm màu giống màu dung dịch trong cốc thí nghiệm.
- Kết luận: Nước và chất khoáng được vận chuyển lên thân, lá nhờ mạch gỗ.
2. Thí nghiệm chứng minh lá thoát hơi nước
THÍ NGHIỆM 1
a. Chuẩn bị
- Mẫu vật: hai chậu cây nhỏ cùng loài, cùng kích cỡ.
- Dụng cụ: hai túi ni lông to trong suốt.
b. Tiến hành
- Cắt bỏ lá cây ở chậu A. Chùm túi ni lông vào hai cây ở 2 chậu A và B.
- Để hai chậu cây ra chỗ sáng.
- Dự đoán hiện tượng xảy ra ở hai chậu A và B sau 1 giờ thí nghiệm.
Sơ đồ minh họa thí nghiệm 1
c. Báo cáo kết quả: theo mẫu phiếu báo cáo bài 20.
- Kết quả: Chậu cây có lá xuất hiện hơi nước trong túi ni lông còn chậu cây không có lá thì không có hiện tượng.
- Kết luận: Cây thoát hơi nước qua lá.
THÍ NGHIỆM 2
a. Chuẩn bị
- Mẫu vật: hai cây nhỏ còn nguyên thân, lá, rễ, cùng loài, cùng kích cỡ.
- Dụng cụ: hai bình tam giác có nước, dầu ăn, kéo, cân thăng bằng và các quả cân.
b. Tiến hành
- Bình A: Cắm một cây có rễ, thân, lá vào bình. Rót dầu ăn vào bình sau khi cắm cây.
- Bình B: Cắt hết lá của một cây rồi cắm vào bình. Rót dầu ăn vào bình sau khi cắm cây.
- Đặt cả hai bình tam giác lên bàn cân sao cho cân thăng bằng. Quan sát hiện tượng xảy ra sau 1 giờ.
Sơ đồ minh họa thí nghiệm 2
c. Báo cáo kết quả: theo mẫu phiếu báo cáo bài 20.
- Kết quả:
+ Bình A: Cây ở bình A có thoát hơi nước nên quá trình hút nước diễn ra mạnh → Chiều cao của cột nước trong bình giảm → thể tích nước giảm, vậy nên bình A nhẹ hơn bình B.
+ Bình B: Cây ở bình B hầu như không có quá trình thoát hơi nước nên quá trình hút nước cũng bị hạn chế → Chiều cao cột nước không thay đổi → thể tích nước không đổi.
- Kết luận: Quá trình thoát hơi nước ở lá đã tạo lực hút, hút dòng nước từ rễ lên lá theo mạch gỗ.
III. MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT
1. Ánh sáng
- Ánh sáng ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ nước và muối khoáng ở thực vật vì ánh sáng liên quan chặt chẽ với quá trình quang hợp. Khi quang hợp mạnh thực vật hút nhiều nước và muối khoáng (chủ yếu như N, P. K, Ca, Mg, Fe, K, Na,...).
2. Nhiệt độ
- Nhiệt độ của đất ảnh hưởng rất lớn đến sự hút nước và muối khoáng của rễ cây.
- Nhiệt độ không khí ảnh hưởng tới quá trình thoát hơi nước ở lá cây. Ban ngày trời nắng, nhiệt độ tăng cao, thực vật cần thoát hơi nước mạnh giữ cho cây không bị đốt nóng, khi đó quá trình hút nước và muối khoáng của rễ cây tăng lên.
3. Độ ẩm không khí, độ ẩm đất
- Độ ẩm không khí và độ ẩm đất ảnh hưởng đến sự hút nước và muối khoáng.
- Ví dụ, độ ẩm cao giúp hệ rễ sinh trưởng tốt và tăng diện tích tiếp xúc của hệ rễ với đất làm cho quá trình hút nước và chất khoáng được tăng cường.
4. Độ thoáng khí
- Đất tơi xốp, thoáng khí, có nồng độ oxygen cao giúp cho hệ rễ hô hấp mạnh làm tăng quá trình hút nước và chất khoáng của cây.
IV. VẬN DỤNG HIỂU BIẾT TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG VÀO THỰC TIỄN
1. Tưới nước hợp lí cho cây trồng
- Cân bằng nước trong cây là sự cân bằng giữa hấp thụ, sử dụng và thoát hơi nước của cây.
- Để giữ cân bằng nước cho cây trồng, chúng ta cần tưới tiêu nước hợp lí. Lượng nước cần cho cây căn cứ vào:
+ Loài cây, thời điểm sinh trưởng và nhu cầu nước của cây. Ví dụ: Cây mía khi mới trồng thì cần tưới nhiều nước nhưng khi lớn lên thì nhu cầu nước của cây mía giảm.
+ Loại đất (đất thịt, đất cát,...) và điều kiện thời tiết (độ ẩm, nhiệt độ,…).
- Tưới nước hợp lí, cây có thể sinh trưởng phát triển tốt, đồng thời tiết kiệm được nguồn nước sạch cho tự nhiên.
- Nguyên tắc của việc tưới nước hợp lí cho cây trồng là tưới khi cây cần nước, tưới với lượng vừa đủ và tưới đúng cách.
Tưới nước đúng cách, hợp lí
2. Bón phân hợp lí cho cây trồng
- Bón phân hợp lí là sử dụng lượng phân, loại phân và cách bón phân thích hợp bón cho cây đảm bảo tăng năng suất cây trồng với hiệu quả kinh tế cao, không để lại các hậu quả tiêu cực đối với nông sản và môi trường.
- Nguyên tắc bón phân hợp lí cho cây trồng:
+ Bón phân cân đối
+ Đúng lúc, đúng liều lượng
+ Đúng thời tiết, mùa vụ
+ Đúng loại phân
+ Đúng đối tượng
+ Đúng cách
Nguyên tắc bón phân hợp lí cho cây trồng
