Soạn bài Số phận con người (M. Sô-lô-khốp) ngắn gọn - Soạn văn lớp 12
Soạn bài Số phận con người (M. Sô-lô-khốp) ngắn nhất năm 2023
Với Soạn bài Số phận con người (M. Sô-lô-khốp) ngắn gọn nhất Ngữ văn lớp 12 năm 2023 mới sẽ giúp các bạn học sinh dễ dàng soạn văn lớp 12. Ngoài ra, bản soạn văn lớp 12 này còn giới thiệu sơ lược về tác giả, tác phẩm để giúp bạn nắm vững được kiến thức văn bản trước khi đến lớp.
A. Soạn bài Số phận con người (M. Sô-lô-khốp) (ngắn nhất)
Câu 1 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Hoàn cảnh và tâm trạng của An - đrây Xô - cô - lốp sau khi chiến tranh kết thúc và trước khi gặp bé Va - ni - a.
- Hoàn cảnh:
+ Chịu trăm ngàn cay đắng: “Tôi đã chôn chân trên đất người... cuối cùng của tôi”.
+ Không vợ con, không nhà cửa, không hi vọng, không trở về quê hương.
+ Trở thành người lang thang, ăn nhờ ở đậu, chìm trong men rượu để trốn tránh quá khứ.
⇒ Chiến tranh tước đoạt tất cả những gì quý giá nhất: quê hương, gia đình, tình yêu thương, niềm hi vọng.
- Tâm trạng:
+ Vỡ tung, mất hồn, rơi vào nỗi đau cùng cực, âm thầm chịu đựng, cô đơn.
+ Anh tìm đến rượu để dịu bớt nỗi đau.
+ Những giọt nước mắt: nỗi đau không thể diễn tả bằng lời.
⇒ Anh đã rơi vào cuộc sống bế tắc vô nghĩa
⇒ Bi kịch của con người trong chiến tranh.
Câu 2 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
- Việc An - đrây nhận Va – ni- a làm con nuôi đã làm thay đổi cả cuộc đời hai cha con :
+ Bé Va – ni - a có được người chở che, mái ấm gia đình
+ An đrây tìm lại được ý nghĩa cuộc sống, tìm được tình yêu thương để xóa mờ nỗi đau chiến tranh.
- Tâm hồn thơ ngây của bé Va - ni - a:
+Mặt mũi lấm lem, quần áo bẩn thỉu nhưng đôi mắt rất sáng.
+Khi được Xô cô lốp gọi, leo lên xe hỏi, chờ trả lời.
+Ngồi trên xe: lặng thinh, tư lự, chốc chố nhìn Xô cô lốp …
+Trả lời những câu hỏi một cách hồn nhiên.
+Nồng nhiệt thể hiện tình cảm, sự ước ao, hi vọng khi được nhận làm con.
⇒ Sung sướng, ngạc nhiên và hạnh phúc.
-Lòng nhân hậu của Xô cô lốp:
+ Khi gặp Va -ni - a: thấy quý và nhớ.
+ Trước hoàn cảnh đáng thương và tâm hồn ngây thơ của Va ni a ⇒ nhận làm con ⇒ quyết định đột nhiên, xuất phát từ đáy lòng.
+ Khi nghe thấy tiếng thở dài của bé: dùng những hình ảnh nhỏ bé, đáng thương để so sánh với Va - ni - a tội nghiệp.
+ Chăm sóc Va- ni- a như con đẻ.
+ Âm thầm chịu đựng những đau khổ vì sợ Va – ni - a đau khổ.
⇒ Giàu tình yêu thương, nhân hậu, giàu trách nhiệm.
- Điểm nhìn nhân vật trùng với điểm nhìn tác giả:
⇒ Điểm nhìn chan chứa tình yêu thương, hướng tới cuộc sống bình yên, tâm hồn trong sáng của trẻ thơ, đầy giá trị nhân đạo.
Câu 3 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
* Cuộc đời cô đơn, đau khổ với những khó khăn chồng chất của An - đrây Xô - cô - lôp đã được miêu tả hết sức sinh động, chân thực:
- Những khó khăn trong việc chăm sóc bé Va - ni- a.
- Rủi ro trong công việc: xe của anh quét nhẹ phải con bò nên anh bị tước bằng, bị mất việc, phải đi phiêu bạt để kiếm sống.
- Thể chất anh cũng yếu dần đi “trái tim tôi đã suy kiệt, đã chai sạn vì đau khổ”.
- Nỗi ám ảnh anh không dứt: hầu như đêm nào thức giấc gối “cũng ướt đẫm nước mắt”.
⇒ Anh đã và đang phải ghánh chịu những nỗi đau không gì bù đắp nổi, thời gian cũng không xoa dịu được vết thương trong lòng.
* Sức mạnh vượt qua khó khăn:
- Nhờ vào tấm lòng nhân hậu, lòng yêu thương trẻ.
- Bản lĩnh kiên cường và lòng dũng cảm.
⇒ Tiêu biểu cho số phận và vẻ đẹp tâm hồn nước Nga.
Câu 4 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
* Thái độ của người kể chuyện: sự tin tưởng vào một thế hệ tương lai qua hình ảnh chú bé Va - ni- a: “Nghĩ rằng người Nga đó,…đương đầu với mọi thử thách...”.
* Ý nghĩa lời trữ tình ngoại đề ở cuối tác phẩm: là lời giã bài cảm xúc của nhà văn với bạn đọc: “Hai con người côi cút, hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ... nếu như Tổ quốc kêu gọi”.
⇒ Thể hiện ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm:
+ Tác giả bày tỏ khâm phục và tin tưởng ở tính cách Nga kiên cường.
+ Nhắc nhở và kêu gọi sự quan tâm của xã hội đối với nhân cách con người và góp tiếng nói lên án chiến tranh phi nghĩa.
+ Nhắc nhở, kêu gọi sự quan tâm, trách nhiệm của toàn xã hội đối với mỗi số phận cá nhân bất hạnh.
Câu 5 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Qua đoạn trích, Sô - lô - khốp thể hiện về số phận con người:
- Với Sô - lô - khốp, trong cuộc sống, con người có thể gặp rất nhiều bất hạnh, nỗi đau, sự mất mát.
- Số phận con người tập trung khám phá nỗi bất hạnh của con người sau chiến tranh.
- Nhưng nhà văn vẫn giữ niềm tin vào số phận con người, ở tính cách Nga kiên cường cũng như lòng tin yêu ở cuộc sống.
Luyện tập
Câu 1 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
- Truyện ngắn Số phận con người là tác phẩm đầu tiên trong văn học Xô viết sau chiến tranh đã dũng cảm táo bạo nhìn thẳng vào sự thật khắc nghiệt của chiến tranh.
- Nhân vật trong tác phẩm là những con người bình thường, thậm chí nhỏ bé với tất cả các quan hệ phức tạp đa dạng tiêu biểu cho số phận con người trong chiến tranh
- Truyện cũng có một đoạn trữ tình ngoại đề ở phần cuối bày tỏ sự đồng cảm, lòng tin tưởng và sự khâm phục của tác giả đối với một tính cách Nga kiên cường và nhân hậu.
⇒ Qua tác phẩm, nhà văn đã tố cáo chiến tranh phát xít một cách mạnh mẽ, đồng thời cũng khẳng định bản lĩnh và tâm hồn nhân hậu của con người Nga, tính cách Nga.
Câu 2 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Tưởng tượng và viết đoạn văn về cuộc sống tương lai của hai bố con An - đrây Xô - cô – lôp:
Ví dụ: Hai cha con tìm được một cuộc sống bình yên trên một ngôi làng nhỏ. Họ cùng với người dân nơi đây bắt tây vào việc xây dựng một cuộc sống mới, Xô - cô - lôp kiếm được việc làm ổn định, anh không còn tìm đến rượu nữa, bé Va - ni - a tới trường với chúng bạn... Cuộc sống của họ rất vui vẻ và hạnh phúc. Những vết thương buốt nhót ngày xưa dần nguôi ngoai và tạm ngủ yên trong kí ức của họ.
B. Giới thiệu sơ lược về tác giả
- Tên: Sô-lô-khốp (1905-1984)
- Quê quán:
Thị trấn Vi-ô-sen-xcai-a, thuộc tỉnh Rô-xtop trên vùng thảo nguyên sông Đông.
- Quá trình hoạt động văn học, kháng chiến
+ Ông tham gia công tác cách mạng từ khác sớm (thư kí ủy ban trấn, nhân viên thu mua lương thực, tiễu phỉ,…)
+ Cuối năm 1922, ông đến Mát-xco-va, làm nhiều nghề để kiếm sống như đập đá, khuân vác, kế toán…
+ Năm 1926, ở độ tuổi 21, ông đã in hai tập truyện ngắn.
+ Năm 1925, ông trở về quê nhà và viết cuốn tiểu thuyết tâm đắc nhất của cuộc đời mình.
+ Ông là đảng viên Đảng cộng sản Liên Xô từ năm 1932.
+ Năm 1939, ông được bầu làm Viện sĩ Viện hàn lâm Khoa học Liên Xô. Trong thời gian chiến tranh vệ quốc vĩ đại chống phát xít Đức xâm lược, ông theo sát Hồng quân trên nhiều chiến trường với tư cách là phóng viên báo Sự thật
- Phong cách nghệ thuật: Nổi bật là viết đúng sự thật. Ông không né tránh những sự thật dù khắc nghiệt trong khi phản ánh những bức tranh thời đại rộng lớn, những cảnh đời, những chân dung số phận đau thương. Trong sáng tác của ông, chất bi và chất hùng, chất sử thi và chất tâm lí luôn được kết hợp nhuần nhuyễn.
- Tác phẩm chính: “Truyện sông Đông” (tập truyện), “Thảo nguyên xanh” (tập truyện), “Sông Đông êm đềm” (tiểu thuyết),…
C. Tìm hiểu tác phẩm Số phận con người
- Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn “Số phận con người” được sáng tác năm 1957, là cột mốc quan trọng, mở ra chân trời mưới cho văn học Nga. Dung lượng tu tưởng lớn của truyện khiến có người liệt tác phẩm vào thể loại tiểu anh hùng ca
- Thể loại: Truyện ngắn
- Phương thức biểu đạt: Tự sự
- Tóm tắt
Chiến tranh kết thúc, Xô-cô-lốp được giải ngũ, nhưng anh không trở về Vô-rô-ne-giơ quê hương nữa. Một đồng đội bị thương đã giải ngũ có lần mời anh về nhà chơi, Xô-cô-lốp nhớ ra và tìm đến U-riu-pin-xcơ. Anh xin được làm lái xe chở hàng hóa về các huyện và chở lúa mì về thành phố. Mỗi lần đưa xe về thành phố, anh lại tạt vào cửa hiệu giải khát uống một li rượu lử người. Anh đã gặp bé Va-ni-a đầu tóc rối bù, rách bươm xơ mướp nhưng cặp mắt như những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm. Nó ăn ngay ở hiệu giải khát, ai cho gì thì nó ăn nấy. Bạ đâu ngủ đó. Xô-cô-lốp xúc động quyết định: "mình sẽ nhận nó làm con nuôi!". Xô-cô-lốp nói với bé Va-ni-a: "Là bố con!" khi nó nghẹn ngào hỏi: "Thế chú là ai?". Đưa bé Va-ni-a về nhà vợ chồng người bạn, Xô-cô-lốp tắm rửa, cắt tóc, sắm quần áo cho bé Va-ni-a. Nhìn nó ăn súp bắp cải, vợ người bạn lấy tạp dề che mặt khóc. Lần đầu tiên sau chiến tranh, Xô-cô"lốp được ngủ một giấc yên lành. Còn bé Va-ni-a rúc vào nách bố nuôi như con chim sẻ dưới mái rạ, ngáy khe khẽ. Ngày và đêm, bé Va-ni-a không chịu rời Xô-cô-lốp. Một chuyện rủi ro xảy đến, Xô-cô-lốp bị người ta tước mất bằng lái xe. Mất việc, anh đưa bé Va-ni-a đi bộ đến Ka-sa-rư kiếm sống. Nhìn 2 bố con đi xa dần với một nỗi buồn thấm thìa, chợt đứa bé quay lại nhìn nhà văn, vẫy vẫy bàn tay bé xíu hồng hồng. Như có móng sắc nhọn bóp lấy tim mình, tác giả vội quay mặt đi...
- Bố cục:
+ Phần 1 (từ đầu đến “chú bé đang nghịch cát đấy”): Giới thiệu về nhân vật
+ Phần 2 (tiếp đó đến “chợt lóe lên như thế”): Niềm hạnh phúc của bé Va-ni-a
+ Phần 3 (còn lại): Số phận hẩm hiu của Sô-cô-lốp và niềm tin vào sức mạnh của con người Nga
- Ngôi kể: Thứ nhất
- Giá trị nội dung: “Số phận con người” chứa đựng một nội dung sâu sắc về triết học và thẩm mĩ: sức mạnh tinh thần, tình yêu thương có thể cứu vớt con người và nhờ nó, con người có thể vượt qua sự tàn phá, hủy diệt của chiến tranh, xây dựng cuộc sống tự do, yên lành.
- Giá trị nghệ thuật:
+ Cách kể chuyện giản dị nhưng chứa đựng sức khái quát rộng lớn và sâu sắc.
+ Nhân vật được xây dựng và miêu tả đặc sắc, sinh động.
