Bài tập oxit axit tác dụng với bazơ và cách giải

Bài tập oxit axit tác dụng với bazơ và cách giải

Haylamdo biên soạn và sưu tầm Bài tập oxit axit tác dụng với bazơ và cách giải môn Hoá học lớp 9 gồm đầy đủ phương pháp giải, ví dụ minh họa và bài tập trắc nghiệm có lời giải chi tiết sẽ giúp học sinh ôn tập, biết cách làm dạng bài tập Hóa 9.

I. Lý thuyết và phương pháp giải

- Oxit axit tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và nước.

Ví dụ:

1/ CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

(Nếu CO₂ dư tiếp tục có phản ứng: CO₂ + Na₂CO₃ + H₂O → 2NaHCO₃)

2/ SO₂ + Ca(OH)₂ → CaSO₃↓ + H₂O

(Nếu SO₂ dư tiếp tục có phản ứng: SO₂ + CaSO₃ + H₂O → Ca(HSO₃)₂)

- Thông thường các oxit axit thường gặp trong chương trình hóa học lớp 9 là CO₂ và SO₂; các bazơ thường gặp là: NaOH; KOH; Ca(OH)₂; Ba(OH)₂.

- Lưu ý, khi cho SO₂ hoặc CO₂ vào dung dịch kiềm tùy theo tỉ lệ về số mol mà sản phẩm thu được có thể là muối trung hòa, muối axit hoặc hỗn hợp cả hai muối.

- Phương pháp giải:

Bước 1: Tính toán các số mol theo dữ kiện đề bài.

Bước 2: Xác định sản phẩm thu được sau phản ứng (dựa vào tỉ lệ mol; hoặc dữ kiện đề bài cho).

Bước 3: Viết các phương trình hóa học xảy ra (nếu cần thiết).

Bước 4. Tính toán theo yêu cầu đề bài (nếu có).

- Chú ý cách xác định sản phẩm phản ứng dựa vào tỉ lệ số mol:

Trường hợp 1: Dẫn khí CO₂ hoặc SO₂ vào dung dịch NaOH; KOH … (kim loại trong bazơ có hóa trị I)

Đặt T =

+ Nếu T = 2: Sau phản ứng chỉ thu được muối trung hòa, các chất tham gia phản ứng đều hết.

+ Nếu T > 2: Sau phản ứng thu được muối trung hòa, bazơ dư.

+ Nếu T = 1: Sau phản ứng chỉ thu được muối axit, các chất tham gia phản ứng đều hết.

+ Nếu T < 1: Sau phản ứng thu được muối axit, oxit axit dư.

+ Nếu 1 < T < 2: Sau phản ứng thu được hỗn hợp 2 loại muối, các chất tham gia phản ứng đều hết.

Trường hợp 2: Dẫn khí CO₂ hoặc SO₂ vào dung dịch Ca(OH)₂ ; Ba(OH)₂ … (kim loại trong bazơ có hóa trị II)

Đặt T =

+ Nếu T = 2: Sau phản ứng thu được muối axit; các chất tham gia phản ứng đều hết.

+ Nếu T > 2: Sau phản ứng chỉ thu được muối axit; oxit axit dư.

+ Nếu T = 1: Sau phản ứng chỉ thu được muối trung hòa; các chất tham gia phản ứng đều hết.

+ Nếu T < 1: Sau phản ứng chỉ thu được muối trung hòa; bazơ dư.

+ Nếu 1 < T < 2: Sau phản ứng thu được hỗn hợp 2 loại muối; các chất tham gia phản ứng đều hết.

Lưu ý:

+ Nếu đề bài cho rõ bazơ dư, không cần tính T xác định muối thu được chỉ có muối trung hòa.

+ Nếu đề bài cho rõ oxit axit dư, không cần tính T xác định muối thu được chỉ có muối axit.

II. Ví dụ minh họa

Bài 1: Nung 20g CaCO₃đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, sau đó hấp thụ toàn bộ khí CO₂ sinh ra vào 0,5 lít dung dịch Ca(OH)₂ 0,2 M. Tính nồng độ mol của muối thu được (coi thể tích thay đổi không đáng kể)

Hướng dẫn giải:

CaCO₃ CaO + CO₂

n_CO2 = n_CaCO3 = = 0,2mol

n_Ca(OH)2= 0,1 mol

T ==2 ⇒ Chỉ xảy ra phản ứng

2CO₂ + Ca(OH)₂ → Ca(HCO₃)₂

0,1mol 0,1mol

⇒ C_MCa(HCO3)2 = 0,1:0,5 = 0,2 M

Bài 2: Hấp thụ hoàn toàn 3,36 lít CO₂ (đktc) vào 200ml dung dịch NaOH 1M. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được m gam muối. Tính giá trị của m.

Hướng dẫn giải:

n_CO2 = 0,15 mol; n_NaOH = 0,2 mol

T == 1,33

⇒ Xảy ra 2 phản ứng:

CO₂ + NaOH → NaHCO₃ (1)

x x

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O (2)

y 2y

Ta có hệ phương trình:

⇒

⇒ m = 0,1.84 + 0,05.106 = 13,7 gam.

Bài 3: Sục từ từ V lít khí SO₂ ở đktc vào 100 ml dung dịch Ba(OH)₂ 1,5M, thu được 23,3 gam kết tủa. Tính giá trị của V.

Hướng dẫn giải:

Ta có: n_Ba(OH)2 = 0,15 mol; n_BaSO3 = 0,1 mol.

Vì n↓ < n_Ba(OH)2 nên kết tủa chưa cực đại ⇒ Có các trường hợp sau:

- Trường hợp 1: Ba(OH)₂ dư ⇒ muối tạo thành chỉ có BaSO₃

PTHH:

SO₂ + Ba(OH)₂→ BaSO₃ + H₂O

0,1 0,1 mol

⇒V_SO2 = 0,1.22,4 = 2,24 lít

- Trường hợp 2: SO₂ hết nhưng đã hòa tan 1 phần kết tủa.

PTHH:

SO₂ + Ba(OH)₂→ BaSO₃ + H₂O (1)

0,15 0,15 0,15mol

Theo (1) thì n_BaSO3 = 0,15mol, nhưng theo đề thì n_BaSO3 = 0,1mol

⇒ n_BaSO3 bị hòa tan: 0,15 – 0,1 = 0,05 mol

SO₂ + BaSO₃ + H₂O → Ba(HSO₃)₂ (2)

0,05 0,05mol

⇒ V_SO2= (0,15 + 0,05).22,4 = 4,48 lít

III. Bài tập tự luyện

Bài 1: Hấp thụ hoàn toàn 4,48 lít khí CO₂ (đktc) vào 150ml dung dịch NaOH 1M, thu được dung dịch A. Cô cạn dụng dịch A thu được a gam muối. Giá trị của a là

A. 12,6

B. 15,9

C. 16,8

D. 10,6

Bài 2: Hấp thụ hoàn toàn 5,6 lít CO₂ (đktc) vào 300ml dung dịch KOH 1M. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được dung dịch X. Cô cạn dung dịch X, thu được m gam chất rắn khan. Giá trị của m là

A. 20,0.

B. 6,9.

C. 26,9.

D. 9,6.

Bài 3: Hấp thụ hoàn toàn 3,36 lít khí CO₂ (đktc) vào 400ml dung dịch KOH 1M, thu được x gam muối. Giá trị của x là

A. 5,6.

B. 20,7.

C. 26,3.

D. 27,0.

Bài 4: Đốt cháy hoàn toàn 6 gam FeS₂ trong O₂ dư. Hấp thụ toàn bộ khí thu được vào 100 ml dung dịch Ba(OH)₂ 0,75 M thì thu được bao nhiêu gam kết tủa?

A. 10,85

B. 14,95

C. 16,275

D. 7,475

Bài 5: Hấp thụ hoàn toàn 2,24 lít khí CO₂ (đktc) vào 100ml dung dịch Ca(OH)₂ 0,75M, thu được a gam kết tủa. Giá trị của a là

A. 1,0.

B. 7,5.

C. 5,0.

D. 15,0.

Bài 6: Hấp thụ hoàn toàn 0,896 lít khí CO₂ (đktc) vào 100ml dung dịch gồm Ca(OH)₂ 0,2M và Ba(OH)₂ 0,1M, thu được dung dịch Y. Cô cạn cẩn thận dung dịch Y, thu được m gam chất rắn khan. Giá trị của m là

A. 3,24

B. 3,97

C. 5,83

D. 4,59

Bài 7: Hấp thụ hoàn toàn 2,688 lít khí CO₂ (ở đktc) vào 2,5 lít dung dịch Ba(OH)₂ nồng độ a mol/l, thu được 15,76 gam kết tủa. Giá trị của a là

A. 0,032.

B. 0,048.

C. 0,06.

D. 0,04.

Bài 8: Thổi V lít khí CO₂ (đktc) vào 100ml dung dịch Ca(OH)₂ thu được 6g kết tủa. Lọc kết tủa đun nóng dung dịch lại thấy có 4 gam kết tủa nữa. Giá trị của V là:

A. 3,136 lít

B. 2,688 lít

C. 6,72 lít

D. 10,08 lít

Bài 9: Sục 2,24 lít (đktc) CO₂ vào 100ml hỗn hợp dung dịch gồm KOH 1M và Ba(OH)₂ 0,75M. Sau khi khí bị hấp thụ hoàn toàn thấy tạo m gam kết tủa. Tính m.

A.19,7g

B. 14,775g.

C. 23,64g

D. 16,745g

Bài 10: Hấp thụ hoàn toàn 0,336 lít khí SO₂ (đktc) vào 200 ml dung dịch gồm NaOH 0,1M và KOH 0,1M thu được dung dịch X. Cô cạn toàn bộ dung dịch X thu được bao nhiêu gam chất rắn khan.

A. 2,44 gam

B. 2,22 gam

C. 2,31 gam

D. 2,58 gam

Đáp án bài tập tự luyện: