Phương pháp giải các dạng bài tập chương Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic - Hoá học lớp 11

---

Phương pháp giải các dạng bài tập chương Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic

Với Phương pháp giải các dạng bài tập chương Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic Hoá học lớp 11 tổng hợp các dạng bài tập, bài tập trắc nghiệm có lời giải chi tiết với đầy đủ phương pháp giải, ví dụ minh họa sẽ giúp học sinh ôn tập, biết cách làm dạng bài tập chương Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic từ đó đạt điểm cao trong bài thi môn Hoá học lớp 11.

• 5 dạng bài tập Andehit, Xeton, Axit cacboxylic trong đề thi Đại học có giải chi tiết
• Dạng 1: Bài tập về tính chất hóa học của Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic
• Dạng 2: Đồng phân, gọi tên Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic
• Dạng 3: Phản ứng tráng gương của Anđehit
• Dạng 4: Bài tập về phản ứng cộng H₂ của Anđehit
• Dạng 5: Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn Anđehit
• Dạng 6: Phản ứng oxi hóa hoàn toàn Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic
• Dạng 7: Dạng bài tập tính axit của axit cacboxylic
• Dạng 8: Phản ứng este hóa
• Dạng 9: Điều chế, nhận biết Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic

Bài tập trắc nghiệm

• 100 câu trắc nghiệm Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic có lời giải chi tiết (cơ bản)
• 100 câu trắc nghiệm Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic có lời giải chi tiết (nâng cao)

Bài tập về tính chất hóa học của Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic

Bài 1: Dãy gồm các chất đều tác dụng với AgNO₃ (hoặc Ag₂O) trong dung dịch NH₃, là:

A. anđehit axetic, butin-1, etilen.        B. anđehit axetic, axetilen, butin-2.

C. axit fomic, vinylaxetilen, propin.        D. anđehit fomic, axetilen, etilen.

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 2: Cho các chất sau: CH₃-CH₂-CHO (1), CH₂=CH-CHO (2), (CH₃)₂CH-CHO (3), CH₂=CH-CH₂-OH (4). Những chất phản ứng hoàn toàn với lượng dư H₂ (Ni, tº) cùng tạo ra một sản phẩm là

A. (2), (3), (4).        B. (1), (2), (4).        C. (1), (2), (3).        D. (1), (3), (4).

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 3: Cho andehit tác dụng với H₂ theo tỉ lệ n_Anđehit : n_H2 = 1: 2. Vậy andehit này có công thức là

A. HOC-CHO        B. CH₃CHO        C. CH₂=CH-CHO        D. A, C đều đúng.

Lời giải:

Đáp án: A

Bài 4: Khử hoá hoàn toàn một lượng andehit đơn chức, mạch hở A cần V lit khí H₂ . Sản phẩm thu được cho tác dụng với Na cho V/4 lit H₂ đo cùng điều kiện. A là:

A. CH₃CHO

B. C₂H₅CHO

C. Anđehit chưa no có 1liên kết đôi trong mạch cacbon.

D. Anđehit chưa no có một liên kết ba trong mạch cacbon.

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 5: Nhiệt độ sôi của các chất được sắp xếp theo thứ tự tăng dần là :

A. CH₃OH < CH₃CH₂COOH < NH₃ < HCl.

B. C₂H₅Cl < CH₃COOH < C₂H₅OH.

C. C₂H₅Cl < CH₃COOCH₃ < C₂H₅OH < CH₃COOH.

D. HCOOH < CH₃OH < CH₃COOH < C₂H₅F.

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 6: Cho các chất : CH₂=CH–COOH (1), CH₃–CH₂–COOH (2), CH₃–COOH (3). Dãy sắp xếp đúng theo thứ tự tăng dần tính axit của các chất là :

A. (1) < (2) < (3).        C. (2) < (1) < (3).

B. (2) < (3) < (1).        D. (3) < (1) < (2).

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 7: Nhận xét nào sau đây là đúng ?

A. Anđehit và xeton đều làm mất màu nước brom.

B. Anđehit và xeton đều không làm mất màu nước brom.

C. Xeton làm mất màu nước brom còn anđehit thì không.

D. Anđehit làm mất màu nước brom còn xeton thì không.

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 8: Câu nào sau đây là không đúng?

A. Anđehit cộng với H₂ tạo thành ancol bậc một

B. Khi tác dụng với H₂, xeton bị khử thành rượu bậc hai

C. Anđehit tác dụng với ddAgNO₃/NH₃ tạo ra bạc

D. Anđehit no, đơn chức có công thức tổng quát C_nH_{2n +2}O.

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 9: Anđehit đa chức A cháy hoàn toàn cho mol CO₂ - mol H₂O = mol A. A là

A. anđehit no, mạch hở.        B. anđehit chưa no.

C. anđehit thơm.        D. anđehit no, mạch vòng

Lời giải:

Đáp án: A

Bài 10: Đặc điểm của phản ứng este hóa là

A.Phản ứng thuận nghịch cần dun nóng và có xt bất kì.

B.Phản ứng thuận nghịch, cần đun nóng có H₂SO₄ đậm đặc xt.

C.Phản ứng hoàn toàn, cần đun nóng, có H₂SO₄ đậm đặc xt.

D.Phản ứng hoàn toàn cần đun nóng có H₂SO₄ loãng xt.

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 11: Để tăng hiệu suất của phản ứng este hóa người ta cần:

A. Tăng nồng độ axit.        B. Tăng nồng độ rượu.

C. Dùng H₂SO₄ đặc hút nước.        D. Tất cả đều đúng.

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 12: Công thức tổng quát của anđehit đơn chức, mạch hở có 1 liên kết đôi C=C là :

A. C_nH_2n+1CHO.        B. CnH_2nCHO.        C. C_nH_2n-1CHO.        D. C_nH_2n-3CHO.

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 13: Trong các phát biểu sau đây, phát biểu nào sai ?

A. Chỉ có anđehit fomic mới phản ứng với dung dịch AgNO₃/NH₃ và Cu(OH)₂/NaOH theo tỉ lệ mol 1 : 4.

B. Anđehit và xeton đều có phản ứng với hiđro xianua tạo thành sản phẩm là xianohiđrin.

C. Anđehit là sản phẩm trung gian giữa ancol và axit cacboxylic.

D. Liên kết đôi trong nhóm cacbonyl (C=O) của anđehit phân cực mạnh hơn liên kết đôi (C=C) trong anken.

Lời giải:

Đáp án: A

Bài 14: Chất nào sau đây có nhiệt độ sôi cao nhất ?

A. Propanol-1.        B. Anđehit propionic.

C. Axeton.        D. Axit propionic.

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 15: Cho các chất : (1) HOOC–CH₂–CH₂–COOH ; (2) HOOC–CH₂–COOH ; (3) HOOC–COOH.

Dãy sắp xếp đúng theo thứ tự giảm dần tính axit của các chất là :

A. (1) > (2) > (3).        B. (2) > (1) > (3).

C. (3) > (2) > (1).        D. (2) > (1) > (3).

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 16: Dung dịch axit axetic phản ứng được với tất cả các chất trong dãy nào sau đây?

A. NaOH, Cu, NaCl.        B. Na, NaCl, CuO.

C. Na, CuO, HCl.        D. NaOH, Na, CaCO₃.

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 17: Sắp xếp các hợp chất: CH₃COOH, C₂H₅OH và C₆H₅OH theo thứ tự tăng axit. Trường hợp nào sau đây đúng:

A. C₂H₅OH < CH₃COOH < C₆H₅OH        B. C₆H₅OH < CH₃COOH < C₂H₅OH

C. CH₃COOH < C₆H₅OH < C₂H₅OH        D. C₂H₅OH < C₆H₅OH < CH₃COOH

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 18: Cho các chất: axit propionic (X), axit axetic (Y), ancol etylic (Z) và đimetyl ete (T). Dãy các chất được sắp xếp theo chiều tăng dần nhiệt độ sôi là

A. T, Z, Y, X.        B. Z, T, Y, X.        C. T, X, Y, Z.        D. Y, T, X, Z.

Lời giải:

Đáp án: A

Đồng phân, gọi tên Anđehit, Xeton, Axit Cacboxylic

A. Bài tập tự luận

Bài 1: Viết các đồng phân andehit và xeton của C₄H₈O. Gọi tên các đồng phân?

Hướng dẫn:

Anđehit: CH₃CH₂CH₂CHO (butanal); CH₃CH(CH₃)CHO(2-metyl propan);

Xeton: CH₃COCH₂CH₃ (etyl metyl xeton)

Bài 2: Viết CTCT các andehit có tên gọi sau:

(1) Anđehit acrylic; (2) andehit propionic; (3) 2-metylbutanal; (4) 2,2-đimetylbutanal;(5) 3,4-đimetylpentanal; (6) andehit oxalic.

Hướng dẫn:

(1) CH₂=CH-CHO; (2) CH₃-CH₂-CHO; (3) CH₃CH₂CH(CH₃)CHO; (4) CH₃CH₂C(CH₃)₂CHO; (5) CH₃CH(CH₃)CH(CH₃)CH₂CHO; (6) (CHO)₂

Bài 3: Viết đồng phân axit cacboxylic của C₄H₈O₂ và C₅H₁₀O₂ . Gọi tên các đồng phân.

Hướng dẫn:

* Đồng phân của C₄H₈O₂ :CH₃CH₂CH₂COOH (butanoic); CH₃CH₂(CH₃)COOH (2-metyl propanoic)

* Đồng phân của C₅H₁₀O₂:CH₃CH₂CH₂CH₂COOH (axit pentanoic); CH₃CH₂CH(CH₃)COOH (axit 2-metylbutanoic); CH₃CH(CH₃)CH₂COOH (axit 3-metylbutanoic); CH₃C(CH₃)₂COOH (axit 2,2-đimetylpropanoic)

Bài 4: Viết CTCT của các chất sau:

(1) Axit stearic; (2) Axit n-butiric; (3) Axit pentanoic; (4) Axit lactic; (5) Axit oleic; (6) Axit propenoic.

Hướng dẫn:

(1) C₁₇H₃₅COOH; (2) CH₃CH₂CH₂COOH; (3) CH₃CH₂CH₂CH₂COOH; CH₃CH(OH)COOH; (5) C₁₇H₃₃COOH; (6) CH₃CH₃COOH

B. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1: C₅H₁₀O có số lượng đồng phân anđehit có nhánh là

A. 2        B. 3        C. 4        D. 5

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 2: HCHO có tên gọi là

A. Anđehit fomic        B. Metanal        C. Fomanđehit        D.Tất cả đều đúng

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 3: CH₃CH₂CH₂CHO có tên gọi là:

A. propan-1-al        B. propanal        C. butan-1-al        D. butanal.

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 4: Chất CH₃–CH₂–CH₂–CO–CH₃ có tên là gì ?

A.pentan-4-on        B.pentan-4-ol        C.pentan-2-on        D.pentan-2-ol

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 5: Tên gọi của CH₃-CH(C₂H₅)CH₂-CHO là

A. 3- Etyl butanal        B. 3-Metyl pentanal

C. 3-Metyl butanal-1        D. 3-Etyl butanal

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 6: Hợp chất sau có tên gọi là:

A. Đimetyl xeton.        B. Vinyletyl xeton.        C. Etylvinyl xeton.        D. Penten-3-ol.

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 7: Số đồng phân của axit C₄H₆O₂ là:

A. 2         B. 3        C. 4        D.5

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 8: Trong các đồng phân axit cacboxylic không no, mạch hở có công thức phân tử là C₄H₆O₂. Axit có đồng phân cis-trans là:

A. CH₂=CH-CH₂COOH.        B. CH₃CH=CHCOOH

C. CH₂=C(CH₃)COOH.        D. Không chất nào có đồng phân cis-trans.

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 9: Chất CH₃CH(CH₃)CH₂COOH có tên là gì?

A. Axit 2-metylpropanoic        B. Axit 2-metylbutanoic

C. Axit 3-metylbutanoic        D. Axit 3-metylbutan-1-oic

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 10: Tên gọi của axit CH₂=C(CH₃)COOH là:

A. Axit 2-metylpropenoic        B. Axit 2-metyl-propanoic

C. Axit metacrylic        D. A, C đều đúng.

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 11: Cho axit X có CTCT CH₃CH(CH₃)CH₂CH₂COOH.Tên của X là:

A. Axit 2-metylpentanoic        B. Axit 2-metylbutanoic

C. Axit isohexanoic        D. Axit 4-metylpentanoic.

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 12: Công thức nào dưới đây là của axit 2,4-đimetylpentanoic?

A.CH₃CH(CH₃)CH(CH₃)CH₂COOH        B.CH₃CH(CH₃)CH₂CH(CH₃)COOH

C.CH₃C(CH₃)₂CH₂CH(CH₃)COOH        D.CH(CH₃)₂CH₂CH₂COOH.

Lời giải:

Đáp án: B

Phản ứng tráng gương của Anđehit

A. Phương pháp giải & Ví dụ minh họa

        –CHO + 2AgNO₃ + 3NH₃ + H₂O −^tº→ –COONH₄ + 2NH₄NO₃ + 2Ag

- Phương trình phản ứng tổng quát :

        R(CH=O)n + 2nAgNO₃ + 3nNH₃ + nH₂O −^tº→ R(COONH₄)_n + 2nAg ↓ + 2nNH₄NO₃

- Đối với anđehit đơn chức :

        R-CH=O + 2AgNO₃ + 3NH₃ + H₂O −^tº→ R-COONH₄ + 2Ag ↓ + 2NH₄NO₃

Đặc biệt Đối với HCHO phản ứng xảy ra như sau :

        HCH=O + 4AgNO₃ + 6NH₃ + 2H₂O −^tº→ (NH₄)₂CO₃ + 4 + 4NH₄NO₃

Lưu ý

- Khi cho hỗn hợp các anđehit đơn chức X tham gia phản ứng tráng gương mà :

    + thì chứng tỏ rằng trong X có HCHO.

    + Dung dịch sau phản ứng tráng gương phản ứng với dung dịch HCl thấy giải phóng khí CO₂ thì chứng tỏ rằng trong X có HCHO.

- Khi cho một anđehit X tham gia phản ứng tráng gương mà thì X có thể là HCHO hoặc R(CHO)₂.

    + Trường hợp đặc biệt: H-CH = O phản ứng Ag₂O tạo 4mol Ag và %O = 53,33%

Ví dụ minh họa

Bài 1: Cho 1,97 gam dung dịch fomalin tác dụng với dung dịch AgNO₃/NH₃ dư thu được 10,8 gam Ag. Nồng độ % của anđehit fomic trong fomalin là :

Hướng dẫn:

Phương trình phản ứng :

        HCH=O + 4AgNO₃ + 6NH₃ + 2H₂O → (NH₄)₂CO₃ + 4Ag↓ + 4NH₄NO₃

    Vậy nồng độ % của anđehit fomic trong dung dịch fomalin là :

Bài 2: Cho 11,6 gam andehit đơn no A có số cacbon lớn hơn 1 phản ứng hoàn toàn với dd AgNO₃/NH₃ dư, toàn bộ lượng Ag sinh ra cho vào dd HNO₃ đặc nóng sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn ta thấy khối lượng dung dịch tăng lên 24,8gam. Tìm CTCT của A.

Hướng dẫn:

Gọi CT của andehit no đơn chức là: RCHO

Phương trình phản ứng: R-CH=O + 2AgNO₃ + H₂O + 3NH₃ −^tº→ R-COONH₄ + 2NH₄NO₃ + 2Ag

Gọi số mol của A là x ⇒ n_Ag = 2x

Ag + 2HNO₃ → AgNO₃ + NO₂ + H₂O

2x                                        2x

m_{dd tăng} = m_Ag – m_NO2 = 2x.108 – 2x.46 = 124x = 24,8 ⇒ x = 0,2 mol;

⇒ M_andehit = 11,6/0,2 = 58 ⇒ R = 29

Vậy CTPT của andehit là C₂H₅CHO

Bài 3: Cho 8,6 gam anđehit mạch không nhánh A tác dụng với lượng (dư) dung dịch AgNO₃/NH₃ tạo 43,2 gam Ag. A có công thức phân tử là :

Hướng dẫn:

n_Ag = 43,2/108 = 0,4 mol

    + Nếu A là RCHO thì n_A = 1/2 . n_Ag = 0,2 mol ⇒ R+29 = 8,6/0,2 = 43 ⇒ R = 14(loại).

    + Nếu A là HCHO thì n_HCHO = 1/4 . n_Ag = 0,1 mol ⇒ m_HCHO = 0,1.30 = 3g (loại).

    + Nếu A là R(CHO)₂ thì :

n_R(CHO)2 = 1/4 n_Ag = 0,1 mol ⇒ R+58 = 8,6/0,1 = 86 ⇒ R=28 ⇒ R: -C₂H₄-

    A có mạch cacbon không phân nhánh nên A là OHC–CH₂–CH₂–CHO (C₄H₆O₂).

Bài 4: Hỗn hợp X gồm hai ancol no, đơn chức, mạch hở, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Oxi hóa hoàn toàn 0,2 mol hỗn hợp X có khối lượng m gam bằng CuO đun nóng thu được hỗn hợp sản phẩm hữu cơ Y. Cho Y tác dụng với một lượng dư dung dịch AgNO₃/NH₃, thu được 54 gam Ag. Giá trị của m là

Hướng dẫn:

n_Ag = 0,5 mol; n_Ag/n_X > 1 ⇒ 2 ancol là CH₃OH và C₂H₅OH

Hỗn hợp Y gồm HCHO và CH₃CHO; x + y =0,2 và 4x + 2y = 0,5

⇒ x = 0,05 mol và y = 0,15 mol; mX = 0,05.32 + 0,15.46 = 8,5 g

B. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1: Cho 0,1 mol anđehit X tác dụng với dung dịch dư AgNO₃/NH₃ thu được 0,4 mol Ag. Mặt khác cho 0,1 mol X tác dụng hoàn toàn với H₂ thì cần 22,4 lít H₂ (đktc). Công thức cấu tạo phù hợp với X là:

A. HCHO        B. CH₃CHO

C. (CHO)₂        D. cả A và C đều đúng

Lời giải:

Đáp án: C

n_X: n_Ag = 1:4 và n_X : n_H2 = 1: 1 ⇒ CTCT đúng là: (CHO)₂

Bài 2: Cho 5,8 gam anđehit A tác dụng hết với một lượng dư AgNO₃/NH₃ thu được 43,2 gam Ag. Tìm CTPT của A

A. CH₃CHO.        B. CH₂=CHCHO.

C. OHCCHO.        D. HCHO.

Lời giải:

Đáp án: D

n_Ag = 43,2 /108 = 0,4 mol ⇒ n_A = 0,1 mol ⇒ M_A = 58 ⇒ A là: OHCCHO.

Bài 3: Cho 0,15 mol một anđehit Y tác dụng hoàn toàn với lượng dư dung dịch AgNO₃/NH₃ thu được 18,6 gam muối amoni của axít hữu cơ. Công thức cấu tạo của anđehit trên là:

A. C₂H₄(CHO)₂        B. (CHO)₂        C. C₂H₂(CHO)₂        D. HCHO

Lời giải:

Đáp án: B

n_muối = n_andehit = 0,15 mol; M_muối = 18,6/0,15 = 124

⇒ R + (44 + 18).2 = 124 ⇒ R = 0

Bài 4: Khi cho 0,l mol X tác dụng với dung dịch AgNO₃ dư/NH₃ ta thu được Ag kim loai. Hoà tan hoàn toàn lượng Ag thu được vào dung dịch HNO₃ đặc nóng dư thu được 8,96 lít NO₂ (đktc). X là:

A. X là anđêhit hai chức        B. X là anđêhitformic

C. X là hợp chất chứa chức – CHO        D. Cả A, B đều đúng

Lời giải:

Đáp án: D

n_Ag = n_NO2 = 0,4 mol; n_X: n_Ag = 1: 4

Bài 5: Cho m gam hỗn hợp etanal và propanal phản ứng hoàn toàn với lượng dư dung dịch AgNO₃/NH₃, thu được 43,2 gam kết tủa và dung dịch chứa 17,5 gam muối amoni của hai axit hữu cơ. Giá trị của m là

A. 9,5.        B. 10,9.        C. 14,3.        D. 10,2.

Lời giải:

Đáp án: B

n_muối = n_Ag/2 = 0,2 mol ⇒ M_muối = 17,5/0,2 = 87,5

⇒ R = 25,5 ⇒ m = 0,2. (25,5 + 29) = 10,9 g

Bài 6: Cho 0,1 mol hỗn hợp X gồm hai anđehit no, đơn chức, mạch hở, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng tác dụng với lượng dư dung dịch AgNO₃ trong NH₃, đun nóng thu được 32,4 gam Ag. Hai anđehit trong X là :

A. HCHO và C₂H₅CHO.        B. HCHO và CH₃CHO.

C. C₂H₃CHO và C₃H₅CHO.        D. CH₃CHO và C₂H₅CHO.

Lời giải:

Đáp án: B

Theo giả thiết hỗn hợp X gồm hai anđehit no, đơn chức, mạch hở, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Mặt khác n_Ag/n_X = 0,3/0,1 nên suy ra trong hỗn hợp X phải chứa HCHO, anđehit còn lại là CH₃CHO.

Bài 7: Cho 0,1 mol anđehit X tác dụng với lượng dư AgNO₃ (hoặc Ag₂O) trong dung dịch NH₃, đun nóng thu được 43,2 gam Ag. Hiđro hoá X thu được Y, biết 0,1 mol Y phản ứng vừa đủ với 4,6 gam Na. Công thức cấu tạo thu gọn của X là :

A. HCHO.        B. OHC–CHO.

C. CH₃–CHO.        D. CH₃–CH(OH)–CHO.

Lời giải:

Đáp án: B

n_Ag/n_X = 0,4/0,1 = 4/1 Loại đáp án C, D.

Theo giả thiết hiđro hoá X thu được Y nên Y là ancol. n_Na/n_Y = 2/1 ⇒ Y là ancol hai chức. Vậy X là anđehit hai chức, X là OHC–CHO.

Bài 8: Cho 1,74 gam anđehit oxalic tác dụng vừa đủ với dung dịch AgNO₃ trong NH₃ tạo ra m gam bạc kết tủa. Giá trị của m là :

A. 6,48 g        B. 12,96 g        C. 19,62 g        D. 19,44g

Lời giải:

Đáp án: B

OHC–CHO + 4AgNO₃ + 6NH₃ + 2H₂O → H₄NOOC–COONH₄ + 4Ag↓ + 4NH₄NO₃

n_Ag = 4.n_OHC-CHO = 4.1,74/58 = 0,12 mol ⇒ m_Ag = 12,96g