Phương pháp giải các dạng bài tập chương Hidrocacbon thơm - Hoá học lớp 11

---

Phương pháp giải các dạng bài tập chương Hidrocacbon thơm

Với Phương pháp giải các dạng bài tập chương Hidrocacbon thơm Hoá học lớp 11 tổng hợp các dạng bài tập, bài tập trắc nghiệm có lời giải chi tiết với đầy đủ phương pháp giải, ví dụ minh họa sẽ giúp học sinh ôn tập, biết cách làm dạng bài tập chương Hidrocacbon thơm từ đó đạt điểm cao trong bài thi môn Hoá học lớp 11.

• 3 dạng bài tập về Hidrocacbon thơm trong đề thi Đại học có giải chi tiết
• Dạng 1: Cách viết đồng phân, gọi tên Benzen và đồng đẳng
• Dạng 2: Nhận biết, điều chế Benzen và đồng đẳng
• Dạng 3: Dạng bài tập tính chất hóa học của Benzen và đồng đẳng
• Dạng 4: Phản ứng thế của Benzen
• Dạng 5: Phản ứng trùng hợp của Stiren
• Dạng 6: Phản ứng oxi hóa Benzen và đồng đẳng
• Dạng 7: Nguồn hidrocacbon thiên nhiên

Bài tập trắc nghiệm

• 75 câu trắc nghiệm Hidrocacbon thơm - Nguồn Hidrocacbon thiên nhiên có lời giải chi tiết (cơ bản)
• 75 câu trắc nghiệm Hidrocacbon thơm - Nguồn Hidrocacbon thiên nhiên có lời giải chi tiết (nâng cao)

Cách viết đồng phân, gọi tên Benzen và đồng đẳng

A. Phương pháp giải & Ví dụ minh họa

+ Cách đọc tên theo danh pháp hệ thống:

Tên = số chỉ vị trí nhánh + tên nhánh + benzen

- Đánh số trên vòng sao cho tổng vị trí trên vòng là nhỏ nhất

- Nếu 2 nhóm thế trên vòng benzen ở vị trí: 1,2 – ortho; 1,3 – meta; 1,4 – para.

Ví dụ minh họa

Bài 1: Viết thức cấu tạo các hiđrocacbon có công thức cấu tạo sau:

a. 3-etyl-1-isopropylbenzen

b. 1,2-đibenzyleten

c. 2-phenylbutan

Hướng dẫn:

Bài 2: Viết và gọi tên các đồng phân ứng với công thức phân tử C₈H₁₀

Hướng dẫn:

4 đồng phân hiđrocacbon thơm của C₈H₁₀ là:

Bài 3: Viết công thức cấu tạo và gọi tên các đồng phân hiđrocacbon thơm có công thức phân tử C₉H₁₂.

Các đồng phân hidrocacbon thơm có công thức phân tử là C₉H₁₂.

C₉H₁₂:

Hướng dẫn:

Bài 4: Benzen tác dụng với Cl₂ có ánh sáng, thu được hexaClorua. Công thức của hexaClorua là

Hướng dẫn:

C₆H₆Cl₆

B. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1: Cho các chất:

        C₆H₅CH₃        (1)

        p-CH₃C₆H₄C₂H₅         (2)

        C₆H₅C₂H₃        (3)

        o-CH₃C₆H₄CH₃        (4)

Dãy gồm các chất là đồng đẳng của benzen là:

A. (1); (2) và (3).        B. (2); (3) và (4).

C. (1); (3) và (4).        D. (1); (2) và (4).

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 2: Chất cấu tạo như sau có tên gọi là gì ?

A. o-xilen.        B. m-xilen.

C. p-xilen.        D. 1,5-đimetylbenzen.

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 3: (CH₃)₂CHC₆H₅ có tên gọi là:

A. propylbenzen.        B. n-propylbenzen.

C. iso-propylbenzen.        D. đimetylbenzen.

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 4: Cho chất sau có tên gọi là

A. 1-butyl-3-metyl-4-etylbenzen

B. 1-butyl-4-etyl-3-metylbenzen

C. 1-etyl-2-metyl-4-butylbenzen

D. 4-butyl-1-etyl-2-metylbenzen.

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 5: Gốc C₆H₅-CH₂- và gốc C₆H₅- có tên gọi là:

A. Phenyl và benzyl.        B. Vinyl và anlyl.

C. Anlyl và vinyl.        D. Benzyl và phenyl.

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 6: Công thức phân tử của Strien là:

A.C₆H₆        B. C₇H₈        C. C₈H₈        D. C₈H₁₀

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 7: Công thức phân tử của toluen là:

A.C₆H₆        B. C₇H₈        C. C₈H₈        D. C₇H₉

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 8: Điều chế Cao su buna – S từ phản ứng trùng hợp giữa cặp chất nào?

A. stiren và buta-1,3đien        C. Stiren và butan

B. benzen và stiren        D. buten và benzen

Lời giải:

Đáp án: A

Nhận biết, điều chế Benzen và đồng đẳng

A. Bài tập tự luận

Bài 1: Để phân biệt toluen, benzen, stiren chỉ cần dùng dung dịch

A.NaOH        B. HCl        C. Br₂        D. KMnO₄

Hướng dẫn:

Benzen không làm mất màu dd thuốc tím ở mọi điều kiện.

Toluen làm mất màu dd thuốc tím trong đk có nhiệt độ: 80-100 độ C

      C₆H₅CH₃ + 2KMnO₄ → C₆H₅COOK + KOH + 2MnO₂ +H₂O

Stiren làm mất màu dd thuốc tím ở đk thường

      3C₆H₅ -CH=CH₂ + 2KMnO₄ + 4H₂O → 3 C₆H₅-CHOH-CH₂OH + 2MnO₂ + 2KOH

Bài 2: Bằng phương pháp hoá học hãy phân biệt các chất lỏng: stiren, phenylaxetilen, toluen, bezen.

Hướng dẫn:

	stiren	toluen	bezen	phenylaxetilen
AgNO3/NH3	-	-	-	↓ màu vàng
KMnO4	Mất màu thuốc tím	Không hiện tượng, đun nóng thấy mất màu	-

Phương trình phản ứng:

      C₆H₅C≡CH + AgNO₃ + NH₃ → C₆H₅C≡CAg + NH₄NO₃

      3C₆H₅CH=CH₂ + 2KMnO₄ + 4H₂O → 3C₆H₅-CHOH-CH₂OH + 2KOH + 2MnO₂

      C₆H₅CH₃ + 2KMnO₄ → C₆H₅COOK + KOH + 2MnO₂ + H₂O (tº)

Bài 3: Từ axetilen viết phương trình hoá học điều chế benzen, toluene, stiren

Hướng dẫn:

Bài 4: Từ toluene viết phương trình hóa học tạo thành:

a, Metyl xiclo hexan

b, axit m-nitro benzen

c, axit p - nitrobenzen

Hướng dẫn:

Bài 5: Viết phương trình phản ứng điều chế polistiren, cao su buna S từ CaC₂.

Hướng dẫn:

CaC₂ + H₂O → Ca(OH)₂ + C₂H₂

2CH≡CH → CH₂=CH-C≡CH (tº; p)

CH₂=CH-C≡CH + H₂ → CH₂=CH-CH=CH₂ (tº, p, xt)

3CH≡CH → C₆H₆ (tº, p, xt)

C₆H₆ + C₂H₅Cl → C₆H₅C₂H₅

C₆H₅C₂H₅ → C₆H₅C₂H₃ (tº, xt, p)

nC₆H₅C₂H₃ → -(CH(C₆H₅)-CH₂)-n

C₆H₅C₂H₃ + CH₂=CH-CH=CH₂ → -(CH(C₆H₅)-CH₂-)n(-CH₂-CH=CH-CH₂-)m

B. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1: Sử dụng thuốc thử nào để nhận biết được các chất sau: benzen, stiren, toluen và hex – 1 – in

A. dd Brom và dd AgNO₃/NH₃        B. dd AgNO₃

C. dd AgNO₃/NH₃ và KMnO₄        D. dd HCl và dd Brom

Lời giải:

Đáp án: C

Dùng dd AgNO₃/NH₃ nhận được hex – 1 – in do có kết tủa vàng xuất hiện

- Cho KMnO₄ vào ở nhiệt độ thường chất nào làm mất màu là stiren.

- Đun nóng dd KMnO₄ chất nào làm mất màu là toluen, còn lại không có hiện tượng gì là benzen.

Bài 2: Chỉ dùng 1 thuốc thử nào dưới đây có thể phân biệt được các chất benzen, stiren, etylbenzen?

A. dd Brom        C. dd AgNO₃/NH₃

B. dd KMnO₄        D. dd HNO₃

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 3: Phản ứng benzen tác dụng với clo tạo C₆H₆Cl₆ xảy ra trong điều kiện:

A. Có bột Fe xúc tác        B. Có ánh sánh khuyếch tán

C. Có dung môi nước        D. Có dung môi CCl₄

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 4: Phản ứng nào không điều chế được Toluen?

A. C₆H₆ + CH₃Cl −^{tº, AlCl₃}→

B. khử H₂, đóng vòng benzen

C. khử H₂ metylxiclohexan

D. tam hợp propin.

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 5: Chất nào có thể sử dụng điều chế trực tiếp benzen?

A. Axetilen        B. Xiclohexan        C. Toluen        D. Cả A và B

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 6: Có thể tổng hợp polime từ chất nào sau đây?

A. benzen        B. toluen        C. 3 propan        D. stiren

Lời giải:

Đáp án: D

n-C₆H₅-CH=CH₂ → (-CH₂-CH(C₆H₅)-)n (tº, xt, p)

                                            (Polstiren - PS)

Bài 7: C₂H₂ → A → B → m-bromnitrobenzen. A và B lần lượt là

A. Benzen; nitrobenzen        B. Benzen, brombenzen

C. Nitrobenzen; benzen        D. Nitrobenzen; brombenzen.

Lời giải:

Đáp án: A

Bài 8: Thuốc nổ TNT được điều chế trực tiếp từ

A. benzen        B. metyl benzen        C.vinyl benzen        D.p-xilen.

Lời giải:

Đáp án: B

C₆H₅-CH₃ + 3HNO₃ đặc −^{H₂SO₄ đ}→ 2,4,6-trinitrotoluen + 3H₂O

Dạng bài tập tính chất hóa học của Benzen và đồng đẳng

A. Bài tập tự luận

Bài 1: Chất nào sau đây có khả năng tham gia phản ứng trùng hợp tạp polime?

A. benzen        B. toluen        C. 3 propan        D. stiren

Hướng dẫn:

n-C₆H₅-CH=CH₂ → (-CH₂-CH(C₆H₅)-)n (tº, xt, p)

                                        (Polstiren - PS)

Đáp án D

Bài 2: Chất nào sau đây làm mất màu dung dịch KMnO₄ ở nhiệt độ thường?

A. benzen        B. toluen        C. propan        D. stiren

Hướng dẫn:

- Stiren làm mất màu dung dịch KMnO₄ và bị oxi hóa ở nhóm vinyl (giống như etilen) nên phản ứng xảy ra ngay nhiệt độ thường.

- Toluen làm mất màu dung dịch KMnO₄ ở đk nhiệt độ 80-100ºC

- Benzen và Propan không làm mất màu dung dịch KMnO4

Đáp án D

Bài 3: Sản phẩm chủ yếu trong hỗn hợp thu được khi cho toluen phản ứng với brom theo tỷ lệ mol 1 : 1 (có một bột sắt) là:

A. Benzybromua.

B. o-bromtoluen và p-bromtoluen.

C. p-bromtoluen và m-bromtoluen.

D. m-bromtoluen.

Hướng dẫn:

Cần phân biệt điều kiện phản ứng

* Điều kiện xúc tác bột Fe:

* Điều kiện chiếu sáng

Đáp án B

Bài 4: Dãy các nhóm thế làm cho phản ứng thế vào vòng benzen dễ dàng hơn và ưu tiên vị trí o- và p- là:

A. C_nH_2n+1, -OH, -NH₂        B. -OCH₃, -NH₂, -NO₂

C. -CH₃, -NH₂, -COOH        D. - NO₂, -COOH, -SO₃H

Hướng dẫn:

Đáp án A

B. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1: Benzen tác dụng với Br₂ theo tỷ lệ mol 1 : 1 (có mặt bột Fe), thu được sẩn phẩm hữu cơ là

A.C₆H₆Br₂        B. C₆H₆Br₆

C. C₆H₅Br        D. C₆H₆Br₄

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 2: Benzen tác dụng với H₂ dư có mặt bột Ni xúc tác, thu được

A. hex-1-en        B. hexan

C. 3 hex-1-in        D. Xiclohexan

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 3: Toluen tác dụng với Br₂ chiếu sáng (tỷ lệ mol 1 : 1), thu được sẩn phẩm hữu cơ là:

A. o-bromtoluen        B. m-bromtoluen.

C. phenylbromua        D. benzylbromua

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 4: Chất nào sau đây làm mất màu dung dịch KMnO₄ khi đun nóng?

A. benzen        B. toluen        C. Stiren        D. metan

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 5: Phản ứng Benzen tác dụng với clo tạo C₆H₆Cl₆ xảy ra trong điều kiện:

A. Có bột Fe xúc tác        B. Có ánh sánh khuyếch tán

C. Có dung môi nước        D. Có dung môi CCl₄

Lời giải:

Đáp án: B

Bài 6: Dãy gồm các nhóm thế làm cho phản ứng thế vào vòng benzen dễ dàng hơn và ưu tiên vị trí m- là:

A. -C_nH_2n+1, -OH, -NH₂        B. –OCH₃, -NH₂, -NO₂

C. –CH₃, -NH₂, -COOH        D. –NO₂, -COOH, -SO₃H

Lời giải:

Đáp án: D

Bài 7: Phản ứng nào sau đây không xảy ra:

A. Benzen + Cl₂ (as)        B.Benzen + H₂ (Ni, tº)

C. Benzen + Br₂ (dd)        D.Benzen + HNO₃ /H₂SO₄(đ)

Lời giải:

Đáp án: C

Bài 8: Cho benzen + Cl₂ (as) ta thu được dẫn xuất clo A. Vậy A là:

A.C₆H₅Cl        B.p-C₆H₄Cl₂        C.C₆H₆Cl₆        D.m-C₆H₄Cl₂

Lời giải:

Đáp án: C