7 dạng bài tập về Amin trong đề thi Đại học có giải chi tiết - Hoá học lớp 12

7 dạng bài tập về Amin trong đề thi Đại học có giải chi tiết

Với 7 dạng bài tập về Amin trong đề thi Đại học có giải chi tiết Hoá học lớp 12 gồm đầy đủ phương pháp giải, ví dụ minh họa và bài tập trắc nghiệm có lời giải chi tiết sẽ giúp học sinh ôn tập, biết cách làm dạng bài tập Amin từ đó đạt điểm cao trong bài thi môn Hoá học lớp 12.

- Amin bậc 1: NH₂R

- Amin bậc 2: NHR₂

- Amin bậc 3: NR₃

Dạng 1: Xác định số đồng phân, gọi tên amin

Phương pháp:

- Xác định độ bất bão hòa của phân tử (số liên kết , số vòng); với hợp chất CxHyNzOt theo biểu thức: δ = (2x + 2 + z - y)/2

- Xác định các loại mạch cacbon: Mạch không nhánh, mạch có nhánh, vòng...

- Các loại nhóm chức, vị trí nhóm chức...

- Tên gọi theo tên thông tường, tên gốc chức, tên thay thế.

Ví dụ 1 : Ứng với công thức phân tử C₄H₁₁N có bao nhiêu công thức cấu tạo của amin:

A. 8    B.7     C.6    D.5

Hướng dẫn giải :

δ = (2.4+2+1-11)/2 = 0

⇒ Amin no, mạch hở

Amin bậc 1:

CH₃ – CH₂ – CH₂ – CH₂ – NH₂

CH₃ – CH₂ – CH(NH₂) – CH₃

CH₃ – CH(CH3) – CH₂ – NH₂

(CH₃)₂ – C(NH₂) – CH₃

Amin bậc 2:

CH₃ – CH₂ – CH₂ – NH – CH₃

(CH3)₂ – CH – NH – CH₃

CH₃ – CH₂ – NH – CH₂ – CH₃

Amin bậc 3:

CH₃ – CH₂ – N – (CH3)₂

⇒ 8 công thức

→ Đáp án A

Ví dụ 2 : Amin (CH₃)₂CHCH₂ – NH₂ có tên gọi là:

A. 2-metylpropan – 1 – amin

B. 2-metylpropan – 3 – amin

C. Metylpropylamin

D. 2 – Metylpropyl – 1 – amin

→ Đáp án A

Dạng 2: So sánh tính bazơ

Phương pháp:

Tính bazơ của amin phụ thuộc vào đặc điểm của gốc R liên kết với N của nhóm amin

- Nếu R có tác dụng đẩy e ⇒ tính bazơ amin càng mạnh ( mạnh hơn NH₃)

- Nếu R có tác dụng hút e ⇒ tính bazơ yếu

(R_thơm)₃N <(R_thơm)₂NH < R_thơmNH₂ < NH₃ < R_noNH₂ < (R_no)₂NH < (R_no)₃N

Ví dụ 1 : Cho các chất sau:

(1). Amoniac

(2). Anilin

(3). p – Nitroanilin

(4). p – Metyanilin

(5). Metylamin

(6). Đimetylamin

Tính bazơ tăng dần của cac chất được sắp xếp theo dãy nào sau đây?

A. (3) < (2)< (4) < (1) < (5) < (6)

B. (3) < (4) < (2) < (1) < (5) < (6)

C. (6) < (5) < (1) < (4) < (2) < (3)

D. (5) < (4) < (2) < (1) < (3) < (6)

Hướng dẫn giải :

- Vòng benzen hút electron mạnh hơn nguyên tử H nên các amin thơm có tính bazơ yếu hơn NH₃

- Gốc metyl –CH₃ đẩy e mạnh hơn nguyên tử H nên các amoin có nhóm –CH₃ có tính bazơ mạnh hơn NH₃; và đimetyl amin có tính bazơ mạnh hơn metylamin ⇒ (1) < (5) < (6)

- Trong các amin thơm, nhóm -NO₂ có liên kết đôi là nhóm hút e nên làm giảm lực bazơ, nhóm metyl –CH₃ là nhóm đẩy e nên làm tăng lực bazơ (3) < (2)< (4) < (1)

→ Đáp án A

Ví dụ 2 : Cho các chất: (1) amoniac; (2) metylamin; (3) anilin; (4) dimetylamin. Tính bazơ tăng dần theo thứ tự nào sau đây?

A. (1) < (3) < (2) < (4).

B. (3) < (1) < (2) < (4).

C. (1) < (2) < (3) < (4).

D. (3) < (1) < (4) < (2).

Hướng dẫn giải :

Amoniac(NH₃); metyamin (CH₃NH₂); anilin( C₆H₅NH₂); dimetyl amin(CH₃ – NH – CH₃)

Dựa vào tính chất trên: anilin có vòng benzen(gốc phenyl) ⇒ Tính bazơ yếu nhất

NH3 ở mức trung gian > C₆H₅NH₂

Amin bậc I (CH₃NH₂) < Amin bậc 2 (NH₃ – NH –NH₃)

⇒Thứ tự: C₆H₅NH₂ < CH₃ < CH₃NH₂<(CH₃)₂NH

→ Đáp án B

Dạng 3: Xác định số nhóm chức amin

Tùy theo số nhóm chức amin mà tác dụng với axit theo tỉ lệ xác định

Ví dụ 1 : X là một hợp chất hữu cơ mạch hở chứa các nguyên tố C, H và N trong đó N chiếm 23,72%. Biết X tác dụng với dung dịch HCl theo tỉ lệ mol 1: 1. Công thức phân tử của X là:

A. CH₅N

B. C₂H₇N

C. C₃H₉N

D. C₄H₁₁N

Hướng dẫn giải :

Vì n HCl: n X = 1: 1 ⇒ Phân tử chứa 1 nhóm chức amin, tức có 1 nguyên tử N

⇒ m_X = 14: 23,72% = 59

Gọi CTPT X là: C_xH_yNH₂

⇒ 12x + y + 16 = 59

⇒ 12x + y =43 ⇒ x = 3; y = 7

→ Đáp án C

Ví dụ 2 : Để trung hòa 50 ml dung dịch đimetyl amin cần dùng 40 ml dung dịch HCl 0,1M. Nồng độ dung dịch amin và khối lượng muối thu được là:

A. 0,02M và 0,33g

B. 0,04M và 0,33g

C. 0,04 và 0,238g

D. 0,02 và 0,238g

Hướng dẫn giải :

n_HCl = 0,004 ⇒ n_amin = 0,002 ( amin 2 chức)

C_{M amin} = 0,002: 0,05 = 0,04M

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng :

m_muối = m_amin + m_HCl = 0,002. 46 + 0,004.36,5 = 0,238g

→ Đáp án C

Dạng 4: Phản ứng cháy của amin

Phương pháp:

Lưu ý:

Khi đốt cháy 1 amin ngoài không khí thì:

n_{N2 sau phản ứng} = n_{N2 sinh ra từ phản ứng đốt cháy amin} + n_{N2 có sẵn trong không khí}

Amin no đơn chức mạch hở: C_nH_2n+3N

Amin no 2 chức mạch hở: C_nH_2n+4N₂

Ví dụ 1 : Đốt cháy hoàn toàn a mol hỗn hợp X gồm 2 amin no đơn chức mạch hở liên tiếp nhau thu được 5,6 lít CO₂ (đktc) và 7,2 g H₂O . Giá trị của a là:

A. 0,05 mol

B.0,1 mol

C.0,15 mol

D.0,2 mol

Công thức 2 amin đó là:

A. C₂H₅NH₂ và C₃H₇NH₂

B. C₃H₇NH₂ và C₄H₉NH₂

C. CH₃NH₂ và C₂H₅NH₂

D. C₄H₉NH₂ và C₅H₁₁NH₂

Hướng dẫn giải :

→ Đáp án B

Hướng dẫn giải :

n CO₂ = 0,1n− = 0,25 mol ⇒ n− = 2,5

n = 2 và n = 3 ⇒ C₂H5NH₂ và C₃H₇NH₂

→ Đáp án A

Ví dụ 2 : Khi đốt cháy hoàn toàn một amin đơn chức X, người ta thu được 10,125g H₂O; 8,4 lít CO2 và 1,75 lít N₂ ( các thể tích khí đo ở đktc, và thể tích N2 trong không khí chiếm 20% thể tích N₂ thu được). Công thức của phân tử X là:

A. C₄H₁₁N    B. C₂H₇N

C. C₃H₉N    D. C₅H₁₃N

Hướng dẫn giải :

→ Đáp án C

Dạng 5: Amin tác dụng với muối của kim loại

Một số muối dễ tạo kết tủa hidroxit với dung dịch amin

Ví dụ: AlCl₃ + 3CH₃NH₂ + 3H₂O → Al(OH)₃ + 3CH₃NH₃Cl

Lưu ý:

- Tương tự như NH₃ các amin cũng tạo phức chất tan với Cu(OH)2, Zn(OH)2, AgCl…

   Ví dụ: Khi sục khí CH3NH2 tới dư vào dd CuCl2 thì ban đầu xuất hiện kết tủa Cu(OH)₂ màu xanh nhạt, sau đó kết tủa Cu(OH)₂ tan trong CH₃NH₂ dư tạo thành dd phức [Cu(CH₃NH₂)₄](OH)₂ màu xanh thẫm.

   2CH₃NH₂ + CuCl₂ + H₂O → Cu(OH)₂ + 2CH₃NH₃Cl

   Cu(OH)₃ + 4CH₃NH₂ → [Cu(CH₃NH₂)₄](OH)₂

- Anilin và amin thơm không có phản ứng này

Ví dụ 1 : Chất phản ứng với FeCl₃ cho kết tủa là:

A. CH₃NH₂

B. CH₃COOCH₃

C. CH₃COOH

D. CH₃OH

→ Đáp án A

Ví dụ 2 : Cho 9,3g amin bậc 1 phản ứng với dung dịch FeCl₃ dư thu được 10,7g kết tủa. Công thức của Amin đó là:

A. CH₃NH₂

B. C₂H₅NH₂

C. C₃H₇NH₂

D.C₄H₉NH₂

Hướng dẫn giải :

→ Đáp án A

Dạng 6: Anilin

Phương pháp: Do ảnh hưởng của nhóm NH₂ (tương tự nhóm –OH ở phenol), ba nguyên tử H ở các vị trí ortho và para so với nhóm –NH₂ trong nhân thơm của anilin bị thay thế bởi ba nguyên tử brom tạo ra kết tuả trắng 2, 4, 6 tribromanilin ( phản ứng nhận biết anilin)

Ví dụ 1 : Có ba chất lỏng: benzen, anilin và stiren đựng riêng biệt trong ba lọ mất nhãn. Thuốc thử để nhận biết ba chất lỏng trên là:

A. Nước brom

B. Giấy quỳ tím

C. Dung dịch phenolphtalein

D. Dung dịch NaOH

Hướng dẫn giải :

- Stiren làm mất màu nước brom :

   C₆H₅ – CH = CH₂ + Br₂ → C₆H₅ – CHBr – CH₂Br

- Anilin tạo kết tủa trắng :

   C₆H₅-NH₂ + 3Br₂ → C₆H₂(Br)₃-NH₂↓ + 3HBr

- Benzen không có hiện tượng gì

→ Đáp án A

Ví dụ 2 : Để phân biệt anilin và etylamin đựng trong 2 lọ riêng biệt, ta dùng thuốc thử nào sau đây?

A. Dung dịch Br₂

B. Dung dịch HCl

C. Dung dịch NaOH

D. Dung dịch AgNO₃

Hướng dẫn giải :

Anilin phản ứng với nước Br₂, tạo kết tủa trắng H₂NC₆H₂Br₃

→ Đáp án C

Dạng 7: Phản ứng khử amin bằng HNO2

Phương pháp:

- Amin bậc 1 phản ứng với HNO₂ ở nhiệt độ thường tạo ra ancol hoặc phenol giải phóng khí N₂

   RNH₂ + HONO → ROH + N₂ + H₂O

- Anilin và amin thơm phản ứng với HNO₂ ở nhiệt độ thấp (0-5°C) tạo muối điazoni

Ví dụ 1 : Muối C₆H₅N₂⁺Cl^- (phenylđiazoni clorua) được sinh ra khi cho C₆H₅N₂ (anilin) tác dụng với NaNO₂ trong dung dịch HCl ở nhiệt độ thấp (0-5°C). Để điều chế được 14,05 gam C₆H₅N₂⁺Cl^-(với hiệu suất 100%), lượng C₆H₅N₂ và NaNO₂ cần dùng vừa đủ là:

A. 0,1 mol và 0,4 mol.

B. 0,1 mol và 0,2 mol.

C. 0,1 mol và 0,1 mol.

D. 0,1 mol và 0,3 mol.

Hướng dẫn giải :

n_C6H5N2Cl = 0,1 mol

n_C6H5N2 = n_{NaNO2 = nC6H5N2Cl} = 0,1 mol

→ Đáp án C

Ví dụ 2 : Hỗn hợp 1,07g hai amin đơn chức bậc nhất kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng phản ứng vừa hết với axit nitro ở nhiệt độ thường tạo nên dung dịch X. Cho X tác dụng với Na dư thu được 0,03 mol H₂. Xác định công thức 2 amin:

A. C₃H₇NH₂ và C₄H₉NH₂

B. C₂H₅NH₂ và C₃H₇NH₂

C. CH₃NH₂ và C₂H₅NH₂

D. CH₃NH₂ và C₃H₇NH₂

Hướng dẫn giải :

Đặt công thức chung của 2 amin là: R−NH₂

R−NH₂ + HONO → R−OH + N₂ + H₂O

X gồm R−OH và H₂O phản ứng với Na:

nR−OH + nH₂O = 2nH₂ = 0,06

⇒ nR−OH = nH₂O = 0,03 mol = n R−NH₂

⇒ R−OH = 1,07: 0,03 = 35,6 ⇒ R− = 18,6

⇒ -CH₃ (15) và -C₂H₅ (29)

→ Đáp án C