Cách làm bài tập về chất béo hay, chi tiết - Hoá học lớp 12

Cách làm bài tập về chất béo hay, chi tiết

Với Cách làm bài tập về chất béo hay, chi tiết Hoá học lớp 12 gồm đầy đủ phương pháp giải, ví dụ minh họa và bài tập trắc nghiệm có lời giải chi tiết sẽ giúp học sinh ôn tập, biết cách làm dạng bài tập chất béo từ đó đạt điểm cao trong bài thi môn Hoá học lớp 12.

Phương pháp

- Chất béo (lipit) thuộc loại este nên cũng tham gia phản ứng đặc trưng của este như:

+ Phản ứng thủy phân trong môi trường axit tạo ra glixerol và các axit béo

PTHH: (RCOO)₃C₃H₅ + 3H2O C₃H₅(OH)₃ + 3RCOOH

+ Phản ứng thủy phân trong môi trường kiềm: phản ứng xà phòng hóa tạo ra glixerol và hỗn hợp muối của các axit béo.

PTHH: (RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3RCOONa + C₃H₅OH (glixerol)

- Ngoài ra với lipit không no còn có phản ứng cộng như cộng H2, cộng Iôt…

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Thủy phân chất béo glixerol tristearat (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ cần dùng 1,2 kg NaOH. Biết hiệu suất phản ứng là 80%. Khối lượng glixerol thu được là:

A. 8,100kg

B. 0,750 kg

C. 0,736 kg

D. 6,900 kg

Giải

PTHH: (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)₃ (1)

Ta có: n_NaOH = = 0,03 (kmol)

Từ (1) ⇒ n_C3H5(OH)3 = .n_NaOH = 0,01 (kmol)

⇒ m_C3H5(OH)3 = 0,01 . 92 .80% = 0,736 (kg)

Đáp án C

Ví dụ 2: Thuỷ phân hoàn toàn 10 gam một lipit trung tính cần 1,68 gam KOH. Từ 1 tấn lipit trên có thể điều chế được bao nhiêu tấn xà phòng natri 72%.

A. 1,428

B. 1,028

C. 1,513

D. 1,628

Giải

Theo đề bài

⇒ Thủy phân 10 g lipid cần n_NaOH = n_KOH = = 0,03 mol

⇒ Thủy phân 1 tấn lipid cần n_NaOH = 3000 mol

⇒n_C3H5(OH)3 = . n_NaOH = 1000 mol

BTKL ⇒ m_{xà phòng} = 106 + 3000.40 - 1000.92 = 1028000 = 1,028 tấn

⇒ m_{xà phòng (72%)} = = 1,428 tấn

Bài tập vận dụng

Câu 1. Giả sử một chất béo có công thức: (RCOO)₃C₃H₅ . Muốn điều chế 20 kg xà phòng từ chất béo này thì cần dùng bao nhiêu kg chất béo này để tác dụng với dung dịch xút? Coi phản ứng xảy ra hoàn toàn.

A. 19,37 kg chất béo

B. 21,5 kg

C. 25,8 kg

D. Một trị số khác

Lời giải:

Giả sử ta cần x mol chất béo đó

Bảo toàn khối lượng ⇒ 860x + 3x.40 = m_{xà phòng} + x.92

Mà m_{xà phòng} = 20 000g ⇒ x = 22,522

⇒ m_{chất béo} = 22,522. 860 = 19,37.10³ (g) = 19,37 kg

Câu 2. Câu nào sau đây đúng? Dầu mỡ động thực vật và dầu bôi trơn máy:

A. Khác nhau hoàn toàn

B. Giống nhau hoàn toàn

C. Chỉ giống nhau về tính chất hoá học.

D. Đều là lipit.

Lời giải:

Dầu mỡ động thực vật là các trieste, còn dầu mỡ bôi trơn máy là các ankan cao phân tử. Chúng hoàn toàn khác nhau.

Câu 3. Chỉ số axit của một loại chất béo chứa tristearin và axit béo stearic trong đó có 89% tristearin là:

A. 21,69     B. 7,2

C. 168     D.175,49

Lời giải:

Giả sử trong 1g chất béo có 0,89g tristearin còn 0,11g axit stearic

⇒ n_KOH = = 0,00038mol

⇒ m_KOH = 0,00038. 56 = 0,02169g = 21,69mg

Tức là chỉ số a xit là 21,69.

⇒ Chọn A

Câu 4. Xà phòng hóa hoàn toàn trieste X bằng dd NaOH thu được 9,2g glixerol và 83,4g muối của một axit no. Axit đó là:

A. Stearic     B. Oleic

C. Panmitic     D. Linoleic

Lời giải:

n_glixerol = 0,1mol

m_muối = = 27,8g

⇒ M_muối = 27,8: 0,1 = 278 ⇒ M_axit = 278 -22 = 256 (panmitic)

⇒ Chọn C.

Câu 5. Đun sôi ag một triglixrit X với dd KOH đến phản ứng hoàn toàn thu được 0,92g glixerol và mg hỗn hợp Y gồm muối của a xit oleic với 3,18g muối của axit linoleic. Công thức của X và a là:

A.(C₁₇H₃₁COO)₂ C₃H₅OOCC₁₇H₃₃; 8,41g

B. (C₁₇H₃₃COO)₂C₃H₅OOCC₁₇H₃₁; 8,41g

C. (C₁₇H₃₃COO)₂C₃H₅OOCC₁₇H₃₁; 4,81g

D. (C₁₇H₃₁COO)₂ C₃H₅OOCC₁₇H₃₃; 4,81g

Lời giải:

n_glixerol = 0,01mol

Nếu triglixrit là (C₁₇H₃₁COO)₂ C₃H₅OOCC₁₇H₃₃

(C₁₇H₃₁COO)₂C₃H₅OOCC₁₇H₃₃ + 3KOH → 2C₁₇H₃₁COOK + C₁₇H₃₃COOK + C₃H₅(OH)₃

Khối lượng muối linoleat: 0,02. 318 = 6,36g > 3,18: loại

Vậy công thức của X là:

(C₁₇H₃₃COO)₂C₃H₅OOCC₁₇H₃₁ + 3 KOH → 2C₁₇H₃₃COOK + C₁₇H₃₁COOK + C₃H₅(OH)₃

Và a = 0,01.841 = 8,41g.

⇒ Chọn B.

Câu 6. Xà phòng hóa 100g chất béo có chỉ số a xit bằng 7 cần ag dd NaOH 25% thu được 9,43g glixerol và bg muối natri, giá trị của a,b là:

A. 15,2 và 103,145

B. 5,12 và 10,3145

C. 51,2 và 103,145

D. 51,2 và 10,3145

Lời giải:

Vì chỉ số a xit bằng 7 ⇒ n_NaOH = n_KOH = = 0,0125mol;

n_glixerol = = 0,1025mol.

⇒ Tổng n_NaOH = 0,1025.3 + 0,0125 = 0,32 mol

a = m_{dd NaOH} = = 51,2g

Theo định luật bảo toàn khối lượng cả 2 phương trình :

b = m_muối = m_{chất béo} + m_NaOH - m_glixerol - m_nước = 100 +0,32.40 – 9,43 – 0,0125.18 = 103,145g

⇒Chọn C.